Η ΧΕΙΜΑΡΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Δρ. Μ. Γκιόκας

Τα απομεινάρια των Δελφών, σε απόσταση 190 χλμ. από την Αθήνα ήρθαν στο φως από τις συστηματικές ανασκαφές της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής, που άρχισαν το 1893, μετά από μία διακρατική συμφωνία δέκα χρόνων. Πρώτα χρειάστηκε να απαλλοτριωθεί και να απομακρυνθεί ο οικισμός Καστρί, που υπήρχε από το μεσαίωνα και να απομακρυνθούν επίσης τα μπάζα που είχαν πέσει πριν από αιώνες. Ύστερα ανακάλυψαν δύο ναούς : τον Ναό του Απόλλωνα και της Αθηνάς. Πάνω από 5000 αντικείμενα διαφόρων κατηγοριών όπως αγάλματα, διάφορα αντικείμενα καλλιτεχνικά και διακοσμητικά, αντικείμενα που διακοσμούσαν τα κτήρια και αντικείμενα της Αρχαίας Ελλάδας με ανεκτίμητη καλλιτεχνική αξία, την έφεραν την ίδια την Αρχαία Ελλάδα πιο κοντά μας σαν να ήταν ένα τούνελ μέσα στο χρόνο. Τα γραπτά ευρήματα, γραμμένα πάνω σε πέτρινες πλάκες, που έχουν βρεθεί στο αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, προέρχονται από τον 4° αιώνα π.Χ. Σε μερικές από αυτές τις πλάκες, έχουν σκαλιστεί τα ονόματα των εκπροσώπων της θρησκείας του αρχαίου ελληνικού κόσμου, οι λεγόμενοι Θεωρόδοκοι ( Δωρητές ) και το όνομα της Ελληνικής περιοχής την οποία εκπροσωπούσαν. Ήταν η γαλλική αρχαιολογική προσπάθεια του 1914, η οποία μπόρεσε να ξεχωρίσει και να ενώσει τα σκαλιστά κομμάτια, έτσι όπως μπορεί να ήταν, πριν ανακατευτούν από τις καταιγίδες των χρόνων. Αλλά αρχικά υπήρχαν μερικές άλλες επιστημονικές ενημερώσεις για τα ονόματα των Δωρητών, το 1883 από το Β. Η3ΐΐ5$ου11ί6Γ, (ΒΟΗ, νΐΙ-1883, σελ. 189 - 203 ) ο οποίος δημοσιεύει τα γραπτά του λεγόμενου κομματιού Α, Β, και μιας σελίδας του Γ (Α, Β, Γ, είναι πέτρινες κολόνες). Η ανάγνωση αυτών των κειμένων που έχει προσαρμοστεί όχι όμως ολοκληρωτικά, από το ΟΗ. ΜίοΗοΙ, ΙΙοο. Ιη36ΐ\ §γ, (1900), νούμερο 256. Ν. Νίκίίίβδκν, στα ΑΜ, Χ, 1983, σελ. 101-103, δημοσιεύει το κείμενο των δύο επόμενων σελίδων της κολόνας Δ. Τα τελευταία αποτελέσματα αυτής της πολύχρονης δουλειάς για την ανάγνωση των ελληνικών κειμένων για τους Δωρητές, τα βρίσκουμε στο κείμενο του Α. Ρΐ3δ5αΠ, δημοσιευμένο στην εφημερίδα της εποχής ΒΟΗ, ΧΕν, το Δελτίο της Ελληνικής αλληλογραφίας το 1921 στο Παρίσι.

Ακριβός σ' αυτές τις σκαλιστές πέτρες βρίσκονται τα ονόματα των θρησκευτικών εκπροσώπων και από τη Χιμάρα. Κατά το παραπάνω δημοσίευμα η χρονολογία

αυτών των κειμένων τοποθετείται το 168 π.Χ. Στην κολόνα φαίνεται καθαρά το όνομα «Κεμάρε» και το όνομα του θρησκευτικού εκπροσώπου «Θρασύμαχος Κ..; » (τα υπόλοιπα γράμματα του ονόματος έχουν σβηστεί από το χρόνο). Το όνομα Θρασύμαχος μεταφράζεται «θαρραλέος πολεμιστής», έχοντας ουσιαστική έννοια στην ελληνική γλώσσα όπως και άλλα πολλά ονόματα που χρησιμοποιούνται πολύ ακόμα και σήμερα στη Χιμάρα, π.χ. Επαμεινώνδας (που ερμηνεύεται: ο καλύτερος), Ανδροκλής ( ο άνδρας που ξεχωρίζει για τη δόξα), Οδυσσέας (εκδιοκμένος από τους θεούς, αυτός που πέρασε πολλά βάσανα), Ευρυδίκη (πολύ δίκαιη) και άλλα. Κατά του αυστριακού ιστορικού Karl Paci , η μητέρα του βασιλιά της Ιλλυρίας Γκέντη, ήταν η όμορφη ελληνίδα με το όνομα Ευρυδίκη. Τα ονόματα των εκπροσώπων της Χιμάρας είναι συνέχεια των Δωρητών των άλλων περιοχών της αρχαίας Ηπείρου. Η Δωδώνη έχει τοποθετηθεί πριν τη Φοινίκη (Ρΐιοίηίκβ). Αμέσως μετά συνεχίζει η Χιμάρα για την οποία ο εν λόγο συγγραφέας, ΡΙ&δδαιτ, εξηγεί ότι μιλάει γι' αυτήν που ο Πλίνις την ονομάζει 01ιίιη6Γ&, που στη βυζαντινή περίοδο είναι γνωστή με το όνομα ΚίιηβΓα και από το 1921 μέχρι στις μέρες μας, τη γνωρίζουμε με το όνομα Χιμάρα. Αυτές οι ονομασίες, διευκρινίζει ο συγγραφέας, είναι σύμφωνα με ένα αυστριακό χάρτη, στη σελ. Βαλόνα.

Η ονομασία στη συνέχεια είναι της Αμάντιας που ο Karl Paci (1904) τη θεωρεί τοποθετημένη στην πεδιάδα της Σουσίτσας, δίπλα στα αρχαιολογικά ευρήματα στην Πλλότσα. Ακολουθούν αρκετοί άλλοι ελληνικοί αρχαιολογικοί χώροι τελειώνοντας με το Δυρράχιο (η αρχαία Επίδαμνος και η σημερινή Ντούρρεση). Ο συγγραφέας Ρ1&83&γι εξηγεί και τη γεωγραφική θέση των γνωστών πόλεων. Μετά τη Δωδώνη - λέει αυτός - ακολουθούν ο Ωρικός (τα απομεινάρια του Ωρικού, κατά του αυστριακού χάρτη έχουν τοποθετηθεί στον κόλπο της Αυλώνας, στη δυτική πλευρά του όρμου - του Πασσαλιμάνη - Ρ1&883ιί), ο Βύλλις (ΒγΙΚδ), τοποθετημένος στην ακτή της Βιώσας, η Απολλωνία (δίπλα στην Πόγιανη), η Νταβλία (ονομασία αυτή όχι και τόσο ακριβή, που σε ένα χάρτη (Ροηπαο) του 16^ου αιώνα, λέγεται πως είναι στην περιοχή της Τομορίτσας, ενώ ο Κβ,υΙ ΜόΙΙθτ εκφράζει τη σκέψη πως είναι δίπλα στο κάστρο του Μπεράτη. Η Αμαντία που είπαμε πιο πάνω, από κάποιους συγγραφείς χρησιμοποιείτε στη μορφή της Αβαντίας.

Οι παραπάνω πληροφορίες για τα αρχαιολογικά ευρήματα των Δελφών, είναι λίγο η καθόλου γνωστές από τους αλβανούς ιστορικούς. Η θεώρηση τους, θα έκανε να ελεγχθούν ξανά οι πληροφορίες του αλβανού αρχαιολόγου Νεριτάν Τσέκα για την εθνολογία της Ηπείρου. Ειδικά η αρχαιολογική αλβανική υπηρεσία, αναγνωρίζει ως

έγγραφες πληροφορίες για την ονομασία της Χιμάρας, αυτές των Τούρκικων φορολογικών καταλόγων του 16** αιώνα (Χιμάρα στους Αιώνες, Η Ακαδημία των Επιστημόνων της Αλβανίας, 2004), σε απόσταση χρόνου περίπου 1600 χρόνια μετά τις ανακαλύψεις στους Δελφούς.

Η μόνη αναφορά ενός αλβανού αρχαιολόγου γΓ αυτές τις αποδείξεις, (δηλαδή των ονομάτων των Δωρητών από τη Χιμάρα και των ονομάτων της Χιμάρας στα γραπτά ευρήματα των Δελφών) βρίσκεται στον τουριστικό οδηγό «Χιμάρα» του (Γ. Κότσι) -Τίρανα, 2006, σελ. 95.

Μία επίσκεψη στους Δελφούς θα πείσει κάθε παθιασμένο ερευνητή γΓ αυτή την ιστορική αλήθεια.

(Μετάφραση ΜΕΛΙΝΑ ΚΑΤΙΟΥ-14/11/ 2007.)