Μετά από την εγκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος το 1991, η τάση που επικρατεί είναι να ευνοεί ονόματα θρησκευτικού χαρακτήρα, αποκλίνοντας ξανά αυτά τα ωραία αρχαία ελληνικά ονόματα. Όποτε τώρα τα αρχαία ελληνικά ονόματα περισσότερα τα βρίσκεις στην δεύτερη γενιά. Αυτά τα ονόματα έχουν προσαρμοστεί στην αλβανική γραφή. Οι ονομασίας με τέτοια ονόματα έχουν εξαπλωθεί μέχρι και στην κεντρική Αλβανία , και αυτό δείχνει την στενή πολιτιστική σχέση της Αλβανίας με την ελληνική παράδοση. Μια λίστα με τέτοια ονόματα την φέρνουμε πιο κάτω και εύκολα είναι να διαπιστώσει κάνεις ότι αυτά υπάρχουν πραγματικα σε όλη την Χιμάρα και όχι μονό. Και υπάρχουν και επιφανείς προσωπικότητες της Αλβανίας που έχουν τέτοια αρχαία ελληνικά ονόματα.
Në krahinën e Himarës vihet re një traditë e herëshme në pagëzimin e njerëzve ku përdoren emrat e lashtë grekë. Këta emra të vjetër janë karakteristike për gjithë zonën që në lashtësi dhe sot ka emrin gjeografik Epir, kanë një shpjegim të qartë etimologjik dhe mund te zgjidhin engimën e kuptimit që fshehin. Gjatë periudhës 1960-1990 u vu re një frenim i organizuar i emërtimit të njerëzve me emra të tillë dhe gjendja civile në Himarë u pajis me një katalog orientues-detyrues me emra të cilët tingellonin të rinj, interesante e “modernë” por pa histori duke sjellë shpesh konfrontime me prindët që dëshëronin të vazhdonin traditën familjare të pagëzimit me të tillë emra. Keshtu emra si Eleni, Penelopi, Melpomeni, Androniqi etj u konvertuan në Elona, Majlinda, Rrezarta etj, emrave Dhimosten, Menela, Sofokli, Pirro etj ju servirën emra si Gentian, Arben, Alban etj pa një domethënie në traditën familjare dhe krahinore. Eleminimi i sistemit kishtar e bëri të lehte këtë konvertim emrash.
Mbas ndryshimit të sistemit në 1991 tendeca e pagëzimit u lidh më shumë me emra te krishterë duke zvogëluar përsëri shtrijen e emrave me vjetërsi më se dymijëvjeçare. Emra të tillë i gjen në shumë në brezin e dytë dhe të tretë familjar. Sigurisht në zonat shqipfolëse të zonës emrat i janë përshtatur të folmes shqipe duke hequr prapashtën e rasës emnore në greqisht, kjo është reflektuar dhe në gjendjen civile për të gjithë pa përjashtim. Po japim nje listë të disa prej emrave të tillë, ashtu siç janë në origjinal greqisht për të shpjegur origjinën e tyre etimologjike. Shtrirja e të tillë emrave vihet re gjer në zonën e Shqipërisë së mesme, tregues ky i marrëdhënieve dhe kulturore që kanë pasur këto zona me karahinën e Epirit. Eshtë e çuditëshme që shpesh emra të tillë që në Shqipërinë e jugut kanë tingëllimin e vet normal si Efterpi, Nafsika, Odhise etj përkthehen në literaturën shqipe Euterpi, Nausika, Odiseu (Shih Librin “Odiseu” dhe botime të tjera) nëpermjet literaturës latine duke tingëlluar krejt qesharakë. Me kete listë mjaft lehtë identifikohen emra reale dhe jo vetëm në Himarë por më gjërë, mjaft prej tyre janë njohur si personalitete publike në Shqipëri
| Αρχαία ονόματα ανδρών –emra të lashtë grekë | Kuptimi shqip |
| Αλέξανδρος (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος Aleksandros | Burrërori |
| Αλκιβιάδης (αλκή+βία) ο τολμηρότατος Alkibiadhi (Alqi-shkurt) | I guximëshmi |
| Ανδροκλής (ανήρ+κλέος) ο ένδοξος Androkli | I lavdishmi |
| Αριστογένης (άριστος+γένος) ο ευγενής, Aristojeni | Bujar |
| Αριστόβουλος (άριστος+βουλή) ο άριστος σύμβουλος Aristovulo | Kshillëtar i shkëlqyer |
| Δημοσθένης (δήμος+σθένος) η δύναμη του λαού Dhimosteni | Forca e popullit |
| Διογένης (Ζευς+γένος) ο Θεογένητος Dhiojeni | I lindur nga zoti |
| Επαμεινώνδας (επί+άμεινον) ο προοδευτικός, Epaminonda | Perparimtari |
| Ευρυβιάδης (ευρύς+βία) ο πολύ αυταρχικός | Kokëkrisur |
| Θεμιστοκλής (θέμις+κλέος) ο ένδοξος υπερασπιστής του δικαίου Themistokli | Optomisti mbrojtës i sëdrejtës |
| Θρασύβουλος (θρασύς+βουλεύομαι) ο τολμηρά σκεπτόμενος Thrasibulos | Mendimtar I guximshëm |
| Ιάσων (ίασις:θεραπεία) ο θεραπευτής Jason | Shëruesi |
| Κίμων (χίμων:χειμών) ο θυελλώδης Qimon (Qimo) | Shtrëngatë-sjellës |
| Κλέαρχος (κλέος+άρχω) ο ένδοξος άρχων, Klearko | |
| Κλεόβουλος (κλέος+βουλή) ο επινοητικότατος, Kleobulo | mendjemprehti |
| Κλεομένης (κλέος+μένος) ο ένδοξος για τη γενναιότητά του Kleomen | Trim |
| Λέανδρος (λαός+ανήρ) ο ανδρείος του λαού Leandro | Burrëri e popullit |
| Μενέλαος (μένος+λαός) η ορμή του λαού Minella | Furia e popullit |
| Μιλτιάδης (μίλτος:ερυθρά βαφή) ο αιματώδης, ο ανδρείος Miltiadh | I përgjakuri, trimi |
| Ξενοφών : ο ανδρείος ηγέτης των ξένων Ksenofon | Udhëheqësi trim i të huajve |
| Οδυσσεύς (οδύσσομαι:διώκομαι) ο διωκόμενος υπό των θεών Odhise | I përndjekuringa perënditë |
| Ορέστης (όρος+ίσταμαι) ο ορεσίβιος Oresti | Malësor, nga |
| Πάτροκλος (πατρίς+κλέος) η δόξα της πατρίδος Patrokli | Lavdia e atdheut |
| Περικλής (περί+κλέος) ο ένδοξος Perikli | I lavdishëm |
| Πολυδεύκης (πολύ+δεύκος:γλεύκος) ο πολύ γλυκός Polidhevqi | Shumë I ëmbël |
| Πύρρος (εκ του πυρρός) ο ξανθοκόκκινος Pirro | Bjond-kuqalash |
| Σόλων (πιθανώς από το ρ. σέλλω:σείω) ο διασείσας το παλαιό, ο ριζοσπάστης Solon | Kryengritësi |
| Σοφοκλής (σοφός+κλέος) ο έχων δόξα σοφού Sofokli | Ka famën e të diturit |
| Σωκράτης (σώζω+κράτος) ο σωτήρ του κράτους Sokrat | Shpëtimtari i shtetit |
| Τηλέμαχος (τηλέ: μακριά+μάχομαι) ο αγωνιζόμενος μακράν της πατρίδος Telemak | lufton larg atdheut |
| Τιμολέων (τιμή+λέων) ο ισχυρός ως λέων Timolea | Bindës në atë që thotë |
| Φίλιππος (φιλώ+ίππος) ο αγαπών τους ίππους Filip | Që i do kuajtë |
| Φρίξος (φρίττω) ο τρομακτικός Frikso | Që të kall tmerrin |
| Αρχαία ονόματα γυναικών | |
| Αγαθόκλεια (αγαθή+κλέος) η έχουσα καλή φήμη Agathoklea (Gatho) | Që ka nam të mirë |
| Αγαθονίκη (αγαθή+νίκη) η νικήτρια ένδοξης νίκης, Agathoniqi | Fituese |
| Aλκηστις (αλκή+εστία) η χάρη της οικογενείας Alqistis | Gëzimi i familjes |
| Αλκμήνη (αλκή+μήνη:σελήνη) η ακτινοβολούσα Alqimini | rrezatuesja |
| Ανδρομάχη (ανήρ+μάχομαι) η πρόμαχος Andromaqi | Luftarake |
| Αριάδνη (άρι:πολύ+αγνή) η αγνότατη Ariadni | Më e sinqerta |
| Αρσινόη (άρσις < αίρω+νους) η υψηλόφρων Arsinoi | Krenar |
| Αφροδίτη (αφρός+αναδύω) η αφρογενής, η ωραιοτάτη Afroviti | Më e bukura |
| Δηϊδάμεια (δήϊος:εχθρός+δαμάζω) η νικήτρια των εχθρών dhiidamia | Fituesja mbi armiqtë |
| Διώνη (εκ του Διός) η θεϊκή Dhioni | Me pamje perëndie |
| Ευδοξία (ευ+δόξα) η έχουσα καλή φήμη Evdhoksia (shkurt Dhoksia) | Me nam (të mirë) |
| Ευρυδίκη (ευρύς+δίκη) η πολύ δίκαιη Evridhiqi | Shumë e drejta |
| Ευρύκλεια (ευρύς+κλέος) η πολυένδοξη Evriklia | E shumëlavdishmja |
| Ευτέρπη (ευ+τέρπω) η πολύ ευχάριστη, Μούσα Efterpi (Fterpe) | E këndëshmja (Muza) |
| Ήβη (ήβη:ακμή) η πάντοτε θαλερή, νέα Ivi | Gjithmon e re |
| Ηλέκτρα (ηλέκτωρ:ο ακτινοβολών ήλιος) η ακτινοβολούσα από χάρη Elektra | Që rrezaton nga gëzimi |
| Ηρώ (Ήρα) η προσωποποίηση της Θεάς Ήρας Iro | Personifikimi i perëndeshës Era |
| Θάλεια (θάλλω) η δροσερή, η ωραία, Μούσα Thalia | E freskëta, e mira (Muza) |
| Ιππολύτη (ίππος+λύω) η αρματιλάτις Ipoliti (Polite) | |
| Ίρις (είρω:αγγέλω) η αγγελιοφόρος των θεών Iris | |
| Ιφιγένεια (ίφι:ισχυρά+γίγνομαι) η πολύ ισχυρή Ifijenia | |
| Καλλιόπη (κάλλος+ωψ:οφθαλμός) η έχουσα ωραία μάτια Kalopi | |
| Καλλιρρόη ( καλώς+ρέω) η δροσερή ως καθαρό νερό Kaliro | E freskët si ujë I pastër |
| Κλειώ (κλέος) Η ένδοξη, Μούσα Klea | E lavdishmja (Muza) |
| Κλεονίκη (κλέος+νίκη) η ένδοξη νικήτρια Kleoniqi | Fituesja e lavdishme |
| Κλεοπάτρα (κλέος+πάτρη) η δόξα της πατρίδος Kleopatra | Lavdia e atdheut |
| Μελπομένη (μέλπω) η ευφραίνουσα με το άσμα της Melpomeni | Që të përqafon (mbush) me cicërrima |
| Μυρτώ (μύρτον) η ευχάριστη ως μυρτιά Myrto | vishnjë |
| Ναυσικά (ναυς+καίνυμαι:υμνούμαι) η υμνούμενη από τους ναυτικούς Nafsika | Që i ngrenë hymne detarët |
| Ξανθίππη η ξανθή ιππεύτρια Ksanthipi | Kalorësja bionde |
| Πηνελόπη (πήνη:υφάδι+λέπω:εκτυλίσσω) η καλλιτέχνις φάντρια Penelopi | Endësja artiste |
| Πολυξένη (πολύ+ξενία) η πολύ φιλόξενη Polikseni | Shumë mikpritëse |
| Χρυσηϊς (χρυσός) η πολύτιμη, η χρυσαφένεια Kris (Krisia –hrisia) | E florinjta |
No comments:
Post a Comment